สำนักงาน GAO หรือ Government Accountability Office หากแปลเป็นภาษาไทยก็คือ สำนักงานความรับผิดชอบของรัฐบาล เป็นหน่วยงานของรัฐบาลประเภทหนึ่งซึ่งมีหน้าที่ให้บริการในเรื่องของการตรวจสอบบัญชี, การประเมิน และเรื่องของการสืบสวนให้กับรัฐสภาของสหรัฐฯ จัดได้ว่าเป็นสถาบันตรวจสอบสูงสุดของรัฐบาลกลางสหรัฐฯ เลยก็ว่าได้ ซึ่งสำนักงาน GAO ที่ว่านี้ก็มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว
ประวัติของสำนักงาน GAO
สำนักงาน GAO ตั้งขึ้นโดย Government Accounting Office หรือสำนักงานบัญชีทั่วไปตามกฎหมายในปี 2464 เป็นการบังคับให้ผู้อำนวยการสำนักงานตรวจสอบในสถานที่ของรัฐหรือกับที่อื่นๆ โดยเป็นเรื่องทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับการรับจ่ายเงิน การใช้ภาษี รวมถึงต้องให้มีการรายการและให้คำแนะนำต่างๆ ต่อประธานาธิบดีและรัฐสภาถึงวิธีการใช้เงินอย่างประหยัด พร้อมทั้งให้เกิดประสิทธิผลที่งอกเงยออกมามากที่สุดตามบทอธิบายนโยบายที่เกิดขึ้นโดยตรงของสำนักงาน องค์กรมีหน้าที่ดำเนินการเพื่อสนับสนุนรัฐสภาตามหน้าที่ต่อรัฐธรรมนูญแห่งสหรัฐฯ เป็นการช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดความรับผิดชอบของรัฐบาลกลางเพื่อประโยชน์อันสูงสุดของประชาชนชาวอเมริกัน อย่างไรก็ดีแม้ประเทศอื่นจะมีสำนักงานที่ลักษณะใกล้เคียงกัน แต่ประเด็นหลักขององค์เหล่านั้นมองไปที่การตรวจสอบบัญชีเป็นหลัก ทว่าสำหรับ Government Accountability Office แล้วไม่ใช่แค่เรื่องของการตรวจสอบบัญชีเพียงอย่างเดียว แต่ยังรวมไปถึงการตรวจสอบประสิทธิภาพและนโยบายต่างๆ ของทุกองค์กรที่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วย บ่อยครั้งสำหรับองค์กรนี้ที่มักจะมีชื่อเรียกให้ดูน่ารักน่าหยิก อาทิ “สุนัขเฝ้าบ้านของรัฐสภา” หรือ “เพื่อนที่ดีที่สุดของผู้จ่ายภาษี” สาเหตุก็มาจากการตรวจสอบและส่งรายงานผลการตรวจสอบอยู่บ่อยๆ แล้วเกิดเจอกับสิ่งที่ทำให้เป็นการสูญเสียงบประมาณไปโดยใช่เหตุรวมถึงการดำเนินงานที่ไร้ประสิทธิภาพของรัฐบาล ส่วนใหญ่แล้วสื่อมวลชนทั้งหลายจึงมักพุ่งเป้าไปที่สำนักงานเป็นหลัก อีกสิ่งหนึ่งก็คือ Government Accountability Office มีหัวหน้าเป็นถึงผู้อำนวยการตรวจสอบการเงินการบัญชี ซึ่งถือว่าเป็นตำแหน่งมืออาชีพแบบไม่จำกัดพรรคในรัฐบาลสหรัฐฯ ได้รับการแต่งตั้งมาจากประธานาธิบดี ซึ่งผ่านความยินยอมและได้รับคำแนะนำมาจากวุฒิสภา จะดำรงตำแหน่งถึง 15 ปี แต่ต่ออายุไขไม่ได้ ที่สำคัญมีสิทธิ์ฟ้องศาลเพื่อเป็นการบังคับเอาข้อมูลจากองค์กรต่างๆ ของรัฐเพื่อมาตรวจสอบได้
ประธานาธิบดีไม่มีสิทธิ์ปลดตำแหน่งผู้อำนวยการนี้ออกได้ แต่ถึงกระนั้นรัฐสภาก็มีสิทธิ์ในการฟ้อง หรือทำการออกกฎหมายที่ผ่านมาทั้งสภาพผู้แทนราษฎรกับวุฒิสภาให้เห็นชอบเอาลงจากตำแหน่งได้ แต่ต้องมีเหตุผลโดยเฉพาะ ซึ่งตั้งแต่เริ่มมีการก่อตั้งองค์กรขึ้นมามีผู้อำนวยการที่ดำรงตำแหน่งแค่ 7 คนเท่านั้น นอกจากนี้ก็ยังไม่เคยมีประวัติการโดนฟ้องเพื่อให้ออกจากตำแหน่งเลยด้วย นับว่าเป็นองค์กรที่สำคัญไม่น้อยเลยทีเดียวสำหรับประเทศสหรัฐฯ